Bosch Hieronim

Hieronim Bosch (urodził się 1450 – zmarł 1516) był malarzem niderlandzkim i rysownikiem przełomu późnego gotyku oraz wczesnego renesansu północnego, kontynuatorem stylu malarskiego prymitywistów flamandzkich, który tworzył głównie obrazy o tematyce religijnej i moralizatorskiej.

Jego dzieła cechuje bogata symbolika i liczne motywy fantastyczne (wpisane w sceny religijne) oraz doskonała obserwacja życia codziennego i przywar ludzkich, które stanowiły dla artysty ważne źródło inspiracji. Jego znane dzieła to: Leczenie Głupoty, Barka Głupców, Kuglarz.

Znaczącym przykładem jest obraz Wóz z sianem (znajdujący się w kolekcji Muzeum Prado w Madrycie w Hiszpanii) – tryptyk o tematyce symboliczno-alegorycznej. U góry lewego skrzydła Bóg w Majestacie spogląda na bunt aniołów, które w postaci owadzich maszkar – szatanów – spadają na rajską jeszcze ziemię. Niżej kolejno znajdują się tematy biblijne: stworzenie pierwszych ludzi, grzech pierworodny, wypędzenie z raju Adama i Ewę przez Anioła z mieczem w dłoni. Centralna część tryptyku to wóz z sianem – symbol wartości dóbr doczesnych. Podąża za nim orszak królów, książąt, tłum ludzi bije się, tratuję i ginie w walce o zdobycie źdźbła lub dostanie się na szczyt wozu. Na szczycie wozu przedstawiona jest sielska scena. Po jednej stronie ukląkł anioł, po drugiej szatan gra na piszczałce. Poniżej wozu zgromadzili się ci, którym już udało się zdobyć choć trochę drogocennego siana i teraz upychają swe skarby
w worach. Wóz zaprzężony jest w maszkary i wyjeżdża w wyobrażone piekło gdzie tłum potwornych i groteskowych szatanów zajmują się tymi, co zasługują na potępienie. Sens dzieła nie od razu jest jasny, wymaga starannej analizy, fragment po fragmencie. Treść jest filozoficzno-religijna, a forma symboliczna, alegoryczna. Celem dzieła jest moralizatorstwo poprzez nieokiełzaną fantastykę, wizjonerstwo posunięte do nadrealizmu. Tonacja całości jest ciepła, przeważają złociste ugry, jasne czerwienie brązy skontrastowane, z czystymi świetlistymi błękitami. Postaci ujęte są dość płasko, prawie sylwetowo. Iluzja przestrzeni w pejzażu jest uzyskana przez zastosowanie perspektywy powietrznej.